---

ดินเปรี้ยว
ทฤษฎี “แกล้งดิน”
       พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรในภาคใต้บ่อยครั้ง ทำให้ทรงทราบว่า พื้นที่แถบนี้มีความเดือดร้อนโดยเฉพาะการทำมาหากินที่ฝืดเคืองในหลายจังหวัด จึงได้เสด็จฯ แปรพระราชฐานมาประทับแรม ณ พระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ เป็นครั้งแรกเมื่อ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2516 และได้เสด็จฯ แปรพระราชฐานมาประทับแรมประมาณเดือนกันยายนเกือบทุกปี
       ในปี พ.ศ. 2517 ราษฎรหลายแห่งในจังหวัดนราธิวาส ได้กราบบังคมทูลร้องทุกข์ถึงความเดือดร้อนที่ต้องประสบปัญหาในฤดูฝนว่าเกิดน้ำท่วมไหลบ่าจากป่าพรุ จนไม่อาจทำมาหากินได้ อีกทั้งยังมีเกษตรกรอีกเป็นจำนวนมากขาดแคลนที่ทำกิน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ทรงตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวว่ามีความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องช่วยเหลือให้ราษฎรพ้นจากความทุกข์ยากนี้

พระราชดำริ...เพื่อราษฎร
       พระราชดำริขั้นต้นเริ่มต้นด้วยการให้ทุกส่วนราชการ มาร่วมกันพิจารณาแนวทางในการปรับปรุงพื้นที่พรุที่มีน้ำแช่ขังอยู่ตลอดทั้งปี ให้กลับมาเกิดประโยชน์ในทางเกษตรกรรมมากที่สุด โดยทรงให้คำนึงถึงผลกระทบที่จะเกิดต่อระบบนิเวศของป่าพรุเป็นหลักสำคัญ
       ในช่วงระหว่างเดือนสิงหาคมถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2524 ขณะที่พระองค์เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎร ทำให้ทรงพบว่าหลังจากมีการชักน้ำออกจากพื้นที่พรุ เพื่อจะได้มีพื้นที่สำหรับทำการเกษตร และบรรเทาอุทกภัยที่เกิดขึ้น ส่งผลให้ดินพื้นที่พรุได้แปรสภาพเป็นดินเปรี้ยวจัด เพราะว่ามีซากพืชที่เน่าเปื่อยอยู่ด้านบน ดินจึงมีลักษณะเป็นอินทรียวัตถุ ทำให้ราษฎรทำการเพาะปลูกไม่ได้ และช่วงระดับความลึกดินประมาณ 1-2 เมตร ดินเลนมีลักษณะเป็นสีเทาปนน้ำเงิน ซึ่งมีสารประกอบกำมะถันอยู่มาก เมื่อดินแห้งกรดกำมะถันจะทำให้ดินแปรสภาพเป็นกรดจัดหรือเปรี้ยวจัด ทำให้การพัฒนาดินในพื้นที่ป่าพรุกลายเป็นเรื่องที่ยากลำบาก เพราะเมื่อน้ำออกจากดินพรุเมื่อใด อากาศก็จะลงไปทำปฏิกิริยาในดินส่งผลให้ดินเป็นกรด เกิดเป็นดินเปรี้ยว
ถ้าน้ำท่วมปฏิกิริยาจะไม่เกิดกับดินพรุ แต่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 มีพระราชประสงค์ให้สามารถนำพื้นที่พรุมาใช้ประโยชน์และทำกินได้ จึงต้องทำให้พื้นที่แห้ง ด้วยการเอาชนะความเปรี้ยวของดิน

ศาสตร์พระราชา...สู่การปรับปรุงดิน
       พระราชดำริ “แกล้งดิน” ได้ถือกำเนิดขึ้นเมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2527 โดยในหลวง รัชกาลที่ 9 ได้พระราชทานพระราชดำริ ณ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ว่า “ให้มีการทดลองทำดินให้เปรี้ยวจัดโดยการระบายน้ำให้แห้ง และศึกษาวิธีการแก้ดินเปรี้ยว เพื่อนำผลไปแก้ปัญหาดินเปรี้ยวให้แก่ราษฎรที่มีปัญหาในเรื่องนี้ ในเขตจังหวัดนราธิวาส โดยให้ทำโครงการศึกษาทดลองในกำหนด ๒ ปี และพืชที่ใช้ทำการทดลองควรเป็นข้าว”


โครงการแกล้งดิน จึงมีศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดนราธิวาส เป็นหน่วยงานดำเนินการสนองพระราชดำริในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงความเป็นกรดของดินกำมะถัน

แนวทางพระราชดำริ..สู่การพัฒนาที่ใช้ได้จริง
       วิธี “แกล้งดินให้เปรี้ยว” คือการทำให้ดินแห้ง และเปียกสลับกันไป เพื่อไปเร่งปฏิกิริยาทางเคมีของดินที่จะช่วยกระตุ้นให้สารประกอบกำมะถันที่เรียกว่า “สารไพไรท์” ทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศให้ปล่อยกำมะถันออกมาจนดินเป็นกรดจัด แล้ว “แกล้งดินให้เปรี้ยวสุดขีด” จนไม่สามารถปลูกหรือทำให้พืชเจริญงอกงามออกผลผลิตได้ แล้วจึงหาวิธีการปรับปรุงดินให้สามารถปลูกพืชได้อีกครั้ง ซึ่งวิธีการแก้ไขดินให้เปรี้ยวจัดตามแนวพระราชดำริ มีขั้นตอนดังนี้

1. แก้ไขโดยวิธีการควบคุมระดับน้ำใต้ดิน
       เพื่อป้องกันการเกิดกรดกำมะถัน จึงต้องควบคุมน้ำใต้ดินให้อยู่เหนือชั้นดินเลนที่มีสารประกอบไพไรท์อยู่ เพื่อไม่ให้สารประกอบไพไรท์ทำปฏิกิริยากับออกซิเจน หรือถูกออกซิไดซ์ โดยมีขั้นตอนดังนี้
       1.1) วางระบบการระบายน้ำทั่วทั้งพื้นที่
       1.2) ระบายน้ำเฉพาะส่วนบนออกเพื่อชะล้างกรด
       1.3) รัษาระดับน้ำในคูระบายน้ำให้อยู่ในระดับไม่ต่ำกว่า 1 เมตรจากผิวดินตลอดทั้งปี

       หากจะให้การดำเนินการข้างต้นสมบูรณ์ จำเป็นต้องมีการวางระบบการระบายน้ำควบคู่ไปกับการจัดระบบชลประทานที่เหมาะสมด้วย กล่าวคือ ระบบการระบายน้ำจะช่วยป้องกันมิให้น้ำท่วม และช่วยระบายน้ำออกจากพื้นที่ ระบบชลประทานจะช่วยส่งเสริมให้น้ำใช้ชะล้างความเป็นกรดและรักษาระดับน้ำใต้ดินให้อยู่ในระดับที่ต้องการ

2. วิธีปรับปรุงดินอันเนื่องมาจากพระราชดำริ “แกล้งดิน”
       ซึ่งสามารถเลือกใช้ได้ 3 วิธี ตามความเหมาะสมของสภาพดิน
วิธีการที่ 1 :
       - ใช้น้ำชะล้างความเป็นกรดเพื่อให้ค่า pH เพิ่มขึ้น ด้วยการปล่อยน้ำท่วมขังแปลง แล้วค่อยระบายน้ำออก 2-3 ครั้ง
       - ทิ้งช่วงการระบายน้ำ ประมาณ 1-2 สัปดาห์/ต่อครั้ง
       - ดินจะเปรี้ยวจัดในช่วงดินแห้งหรือฤดูแล้ง ดังนั้น การชะล้างควรเริ่มในฤดูฝนเพื่อลดปริมาณการใช้น้ำชลประทาน
       - การใช้น้ำชะล้างความเป็นกรด ต้องกระทำต่อเนื่อง และต้องหวังผลในระยะยาวไม่ใช่กระทำเพียง 1-2 ครั้งเท่านั้น
       - วิธีการนี้เป็นวิธีการที่ง่ายที่สุดแต่จำเป็นต้องมีน้ำมากพอที่จะใช้ซะล้างดินควบคู่ไปกับการควบคุมระดับน้ำใต้ดินให้อยู่เหนือชั้นดินเลนที่มีไพไรท์มาก
วิธีการนี้เมื่อล้างดินเปรี้ยวให้คลายลงแล้วดินจะมีค่า pH เพิ่มขึ้นอีกทั้งสารละลายเหล็กและอลูมินั่มที่เป็นพิษเจือจางลงจนทำให้พืชสามารถเจริญเติบโตได้ดี โดยเฉพาะถ้าหากใช้ปุ้ยไนโตรเจน และฟอสเฟตก็สามารถให้ผลผลิตได้

วิธีการที่ 2 :
       การแก้ไขดินเปรี้ยวด้วยการใช้ปูนผสมคลุกเคล้ากับหน้าดิน ดังขั้นตอนต่อไปนี้
       - ใช้วัสดุปูนที่หาได้ง่ายในท้องที่ เช่น ปูนมาร์ล (Marl) สำหรับภาคกลาง หรือปูนฝุ่น (Lime dust) สำหรับภาคใต้ หว่านให้ทั่ว 1-4 ตันต่อไร่ แล้วไถแปรหรือพลิกกลบดิน
       - ปริมาณของปูนที่ใช้ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของความเป็นกรดของดิน

วิธีการที่ 3 :
       การใช้ปูนควบคู่ไปกับการใช้น้ำชะล้างและควบคุมระดับน้ำใต้ดิน วิธีนี้เป็นวิธีที่สมบูรณ์ที่สุด และได้ผลมากในพื้นที่ดินเป็นกรดรุนแรงที่ถูกปล่อยทิ้งร้างไว้เป็นเวลานาน

3. การปรับสภาพพื้นที่
       พื้นที่ดินเปรี้ยวมีสภาพราบลุ่ม การะบายน้ำออกจากพื้นที่จึงทำได้ลำบาก การปรับสภาพพื้นที่จึงเป็นแนวทางการแก้ปัญหา ด้วย 2 วิธี คือ
วิธีการที่ 1 : การปรับระดับผิวหน้าดิน
       - ปรับหน้าดินให้มีความลาดเอียงพอที่จะให้น้ำไหลออกสู่คลองระบายน้ำได้
       - ตกแต่งแปลงนาหรือกระทงนาใหม่ ให้สามารถกักเก็บน้ำและระบายน้ำออกได้
วิธีการที่ 2 : การยกร่องปลูกพืช
       เพื่อใช้สำหรับปลูกพืชไร่ พืชผัก ไม้ผล หรือไม้ยืนต้น ที่ตอบแทนทางเศรษฐกิจสูง ด้วยการใช้แหล่งน้ำชลประทานขังในร่อง และถ่ายเทน้ำได้เมื่อน้ำในร่องเป็นกรดจัด

วิธีการปรับปรุงดินเปรี้ยวจัดเพื่อการเกษตร
       1. เพื่อปลูกข้าว
       2. เพื่อปลูกพืชล้มลุก
       3. เพื่อปลูกไม้ผล

ดินเค็ม
        ดินเค็ม คือ ดินที่มีเกลือที่ละลายได้ในสารละลายดินปริมาณมาก จนกระทบต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตของพืช การสังเกตโดยดูจากคราบเกลือจะเห็นคราบเกลือเป็นหย่อม ๆ โดยเฉพาะในฤดูแล้ง พืชมักจะแสดงอาการใบไหม้ ลำต้นแคระแกร็น เนื่องจากพืชจะขาดน้ำ ความเป็นพิษจากธาตุโซเดียมและคลอไรด์ จนเกิดความไม่สมดุลของธาตุอาหาร ดินเค็มมีค่าการนำไฟฟ้าของสารละลายที่สกัดจากดินที่อิ่มตัวด้วยน้ำมากกว่า 2 เดซิซีเมนต์ต่อเมตร ที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ปัญหาดินเค็มนอกจากจะส่งผลกระทบต่อการเกษตรแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อสภาพเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดล้อม ปัญหาดินเค็มในประเทศไทยพบทั้งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง และพื้นที่ชายทะเล
       พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระราชทานพระราชดำริในการแก้ไขปัญหาดินเค็ม โดยใช้ระบบชลประทานในการล้างเกลือที่ตกค้างบริเวณผิวดินและบริเวณลำห้วย เพื่อให้น้ำในลำห้วยเจือจางสามารถนำมาใช้สอยได้ตามปกติ
        ตัวอย่างโครงการในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น โครงการแก้ไขปัญหาดินเค็มบริเวณห้วยบ่อแดง อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร ซึ่งมีการทำนาเกลือบริเวณลำห้วย จึงมีพระราชดำริให้ขุดลอกลำห้วยบ่อแดง พร้อมยกคันดินให้สูง เพื่อป้องกันน้ำเกลือไหลลงสู่ลำห้วยตกค้าง และเกษตรกรที่ประกอบอาชีพทำนาข้าวสามารถใช้น้ำในการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ได้ ผู้ประกอบการทำนาเกลือทั้งหลายจะต้องจัดพื้นที่ส่วนหนึ่งที่บริเวณลานตากเกลือ ขุดเป็นสระเก็บน้ำขนาดใหญ่สำหรับรองรับน้ำเค็มที่ปล่อยทิ้งจากลานตากเกลือทั้งหมด เก็บไว้ในสระเพื่อรอการระเหยหรือไหลลงในดินโดยบ่อบาดาลเล็กๆ ที่ขุดขึ้น เพื่อระบายน้ำลงสู่ชั้นดินเค็มใต้ดินที่สูบขึ้นมา ขนาดของสระน้ำดังกล่าวจะมีขนาดและความลึกเท่าใดต้องกำหนดให้สัมพันธ์กับปริมาณน้ำทิ้งจากลานตากเกลือ และความสามารถของน้ำในสระที่ไหลลงไปใต้ดิน ทั้งนี้ ให้มีความสมดุลพอดีกัน โดยไม่ทำให้น้ำเค็มไหลล้นไปยังลำห้วยข้างๆ อีกต่อไป ดังนั้น ระบบการทำนาเกลือสินเธาว์ที่ได้มาตรฐานตามแนวพระราชดำริจึงมีบ่อรับน้ำทิ้งจากลานตากเกลือและการกำจัดโดยการอัดน้ำเหล่านี้สู่ชั้นเกลือที่สูบขึ้นมา ซึ่งสามารถป้องกันน้ำเค็มที่ระบายจากลานตากเกลือมิให้ไหลลงในร่องน้ำและพื้นที่ข้างเคียงได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ลักษณะของดินเค็ม
ลักษณะของพื้นที่ดินเค็มที่สังเกตได้
        1) เป็นบริเวณที่ไม่ห่างจากฝั่งทะเลมากนัก และมีน้ำทะเลขึ้นท่วมถึงหรือเคยเป็นพื้นที่ที่ถูกน้ำทะเลท่วมถึงมาก่อน
        2) บริเวณพื้นที่ดินเค็มจะมีพืชที่สามารถทนเค็มได้ดีขึ้นอยู่ ซึ่งเราสามารถบอกได้ว่าถ้ามีพืชพรรณชนิดนี้ขึ้นอยู่ในบริเวณพื้นที่นั้น ๆ จะเป็นพื้นที่ดินเค็ม เช่น ชะคราม จาก แสม โกงกาง ลำแพน ลำพูน เหงือกปลาหมอ หนามแดง หญ้าทนเค็มบางชนิด ฯลฯ
        3) บนผิวดินมักพบคราบเกลือสีขาวปรากฏอยู่บนผิวดินเป็นหย่อม ๆ หรืออาจพบเนื้อดินฟุ้งกระจาย เม็ดดินแตกสลายเมื่อเปียกน้ำจะพองตัว เนื่องจากดินมีเกลือโซเดียมคาร์บอเนตสูง บางแห่งเป็นดินแน่นทึบไม่มีพืชขึ้นอยู่เลย
        4) พืชที่ปลูกบริเวณนั้นตายเป็นหย่อมๆ อาการของพืชจะปรากฏให้เห็นซึ่งเกิดจากผลของความเค็ม เช่น ขอบใบจะไหม้ พืชแคระแกร็น ไม่เจริญเติบโต เป็นต้น
        5) ชิมดินและน้ำ เมื่อมีรสกร่อยแสดงว่ามีอันตรายต่อพืช หรือน้ำเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำตาล

สภาพปัญหาของดิน
       สภาพปัญหาของดินเค็มมีผลกระทบต่อการปลูกพืช คือ เกิดความไม่สมดุลของธาตุอาหารมีความเป็นพิษของธาตุโซเดียม และคลอไรด์ พืชที่ปลูกไม่เจริญเติบโต ลำต้นแคระแกร็น ให้ผลผลิตต่ำ

การใช้ประโยชน์พื้นที่ในปัจจุบัน
ดินเค็มชายทะเล ส่วนใหญ่ร้อยละ 80 ยังคงสภาพเป็นป่าเลน บางพื้นที่เปลี่ยนเป็นสถานที่เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำดินเค็มบกส่วนใหญ่มากกว่าร้อยละ 80 มีการใช้ที่ดินเป็นนาข้าว แต่มักให้ผลผลิตต่ำ บางพื้นที่ไม่มีการใช้ประโยชน์ซึ่งอาจเนื่องมาจากดินเป็นดินเค็มจัด จึงยังคงสภาพเป็นพื้นที่ลุ่ม ทุ่งหญ้า ไม้ละเมาะ และปรับเปลี่ยนพื้นที่มาทำเป็นนาเกลือสินเธาว์

แนวทางการจัดการดินเค็ม
1. การจัดการแก้ไขฟื้นฟูดินเค็มภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
การฟื้นฟูดินเค็มต้องพิจารณาถึงสาเหตุและลักษณะปัญหาที่เกิดขึ้นในแต่ละพื้นที่ แล้วจึงดำเนินมาตรการที่เหมาะสม ดังนี้
       - การป้องกันการแพร่กระจายดินเค็ม ควบคุมไม่ให้เกิดพื้นที่ดินเค็มเพิ่มขึ้น หรือมีความรุนแรงมากขึ้น
       - การเพิ่มผลผลิตพืชในพื้นที่ดินเค็มน้อยและดินเค็มปานกลาง จะต้องมีเทคนิคการปรับปรุงบำรุงดิน เพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน การใช้พันธุ์พืชทนเค็ม การเขตกรรมที่เหมาะสมกับพื้นที่
       - การฟื้นฟูสภาพแวดล้อมในพื้นที่ดินเค็มจัด ปลูกหญ้าชอบเกลือและต้นไม้ทนเค็มจัด พืชเหล่านี้มีความสามารถพิเศษปรับตัวเจริญเติบโตปกคลุมพื้นที่ว่างเปล่ามีคราบเกลือได้ และยังใช้ประโยชน์เป็นหญ้าเลี้ยงสัตว์และเป็นฟืนได้ และทำให้สภาพแวดล้อมดีขึ้น

       เกษตรกรพื้นที่ดินเค็มส่วนใหญ่ยากจน ไม่มีทุนและความรู้พอที่จะจัดการแก้ไขปัญหาด้วยตัวเองได้ จำเป็นที่รัฐจะต้องลงทุนขั้นพื้นฐานในการปรับรูปแบบโครงสร้างพื้นฐาน เช่น การปรับรูปแบบแปลงนา ที่ประกอบด้วยระบบการชะล้างเกลือ ร่วมกับการทำคันคูเพื่อระบายน้ำ เพื่อให้เกษตรกรสามารถใช้ประโยชน์พื้นที่เพื่อการเกษตรกรรมได้อย่างยั่งยืน
วิธีการที่ช่วยลดระดับน้ำใต้ดินเค็มในที่ลุ่ม ที่มีสาเหตุมาจากการตัดไม้ทำลายป่าบนพื้นที่เนินรับน้ำ คือการปลูกต้นไม้โตเร็วคืนสู่เนินพื้นที่รับน้ำนั้น ให้ต้นไม้เป็นปั๊มธรรมชาติใช้น้ำฝนที่ตกบนเนิน ไม่ให้มีน้ำส่วนเกินไหลมาเพิ่มเติมน้ำใต้ดินเค็มในที่ลุ่มที่เป็นพื้นที่ให้น้ำ

2. การจัดการแก้ไขฟื้นฟูดินเค็มภาคกลาง
จากสาเหตุของการเกิดและการแพร่กระจายดินเค็มที่ต่างจากภาคอื่น ๆ ดังนั้นมาตรการในการจัดการปัญหาดินเค็มภาคกลาง สรุปได้ดังนี้
       2.1 ด้านการเกษตรกรรม
       2.2 ด้านการชลประทาน
       2.3 ส่งเสริมการปลูกป่าเพื่อป้องกันการแพร่กระจายดินเค็ม

3. การจัดการแก้ไขฟื้นฟูดินเค็มชายทะเล
       ในการปรับปรุงดินเค็มชายทะเล เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ทางการเกษตรหรือปลูกพืชนั้น ควรพิจารณาการใช้ประโยชน์ตามความเหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุดสำหรับพื้นที่บริเวณนั้น ๆ ซึ่งมีมาตรการในการปรับปรุงพื้นที่ดินเค็มชายทะเลแบ่งเป็น 2 กรณี คือ

3.1 ปรับปรุงเพื่อการเกษตรกรรม สามารถทำได้โดย
       3.1.1 การขุดคลองระบายน้ำให้เพียงพอ
       3.1.2 การล้างดินสามารถทำได้
       3.1.3 การลดระดับน้ำใต้ดิน โดยวิธีระบายออกหรือสูบออก
       3.1.4 การคัดเลือกพืชที่เหมาะกับระดับความเค็มของดินมาปลูก
       3.1.5 การใช้วัสดุอินทรีย์ปรับปรุงดิน

3.2 การปรับปรุงให้สอดคล้องกับสภาพธรรมชาติ โดยพิจารณาการใช้ประโยชน์ตามความเหมาะสม
       3.2.1 ป่าชายเลน
       3.2.2 นาเกลือ
       3.2.3 ปลูกไม้โตเร็วที่ทนเค็ม
       3.2.4 เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ

4. การจัดการดินเพื่อการปลูกพืชเศรษฐกิจในพื้นที่ที่ผ่านการเลี้ยงกุ้งกุลาดำ
       พื้นที่ที่ผ่านการเลี้ยงกุ้งกุลาดำมักพบปัญหาความเค็มของดินหรือบางพื้นที่มีปัญหาทั้งดินเค็มและดินเปรี้ยวจัดรวมอยู่ด้วยกัน การนำพื้นที่ดังกล่าวไปปลูกพืชเศรษฐกิจ สามารถปฏิบัติได้ตามขั้นตอนต่อไปนี้
       4.1 ปรับสภาพพื้นที่ให้เหมาะสมกับพื้นที่ปลูก
       4.2 การล้างดิน
       4.3 ใช้วัสดุปรับปรุงดิน
       4.4 ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ปรับปรุงดิน
       4.5 คัดเลือกพันธุ์พืชทนเค็มมาปลูก

มาตรการจัดการแก้ไขปัญหาดินเค็ม มีดังนี้
       1. การป้องกันการแพร่กระจายดินเค็ม
       2. การเพิ่มผลผลิตพืชในพื้นที่ดินเค็มน้อย-เค็มปานกลาง
       3. การแก้ไขลดระดับความเค็มดินในพื้นที่ดินเค็มจัดที่ไม่สามารถปลูกพืชได้
       4. การฟื้นฟูสภาพแวดล้อมในพื้นที่ดินเค็มจัด
       อย่างไรก็ตาม การฟื้นฟูดินเค็มควรใช้แนวทางเกษตรกรมีส่วนร่วมในการดำเนินการ ฝึกอบรมเกษตรกรให้มีความรู้ในเรื่องการจัดการดินเค็มในระดับเกษตรกร และเสริมสร้างทัศนคติของเกษตรกรในการช่วยกันป้องกันการแพร่กระจาย และฟื้นฟูพื้นที่ดินเค็มอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นการช่วยรักษาความสมดุลของสภาพแวดล้อมในพื้นที่ดินเค็ม และเมื่อสิ้นสุดโครงการควรมอบพื้นที่ให้องค์การบริหารส่วนตำบลรับผิดชอบในการดูแลรักษา

---

---